Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, με πρόσφατη εγκύκλιό της (ΕγκΕισΑΠ 3/2025), απευθύνθηκε στους εισαγγελείς της χώρας καλώντας τους να εφαρμόζουν συχνότερα τους θεσμούς της εναλλακτικής και αποκαταστατικής ποινικής δικαιοσύνης. Όπως επισημάνθηκε, μέχρι σήμερα η αξιοποίησή τους είναι περιορισμένη, γεγονός που δεν έχει επιτρέψει την πλήρη επίτευξη των σκοπών τους: την επιτάχυνση των διαδικασιών, την αποσυμφόρηση της δικαστικής ύλης και την ουσιαστική ικανοποίηση του παθόντος σε υποθέσεις περιουσιακής φύσεως.
Οι θεσμοί της ποινικής συνδιαλλαγής και διαπραγμάτευσης
Η ποινική συνδιαλλαγή, που εισήχθη αρχικά το 2010, αφορά κυρίως περιουσιακά εγκλήματα. Προϋποθέτει την αποκατάσταση της ζημίας του παθόντος από τον κατηγορούμενο και οδηγεί σε πιο άμεση και ουσιαστική επίλυση της διαφοράς.
Αντίθετα, η ποινική διαπραγμάτευση, που έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία σε άλλες έννομες τάξεις, καλύπτει ένα ευρύτερο φάσμα εγκλημάτων και επικεντρώνεται στη διαμόρφωση της ποινής κατόπιν ομολογίας. Πρόκειται για θεσμό που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση των καθυστερήσεων και στην αποσυμφόρηση των πινάκιων των ποινικών δικαστηρίων. Με την τελευταία τροποποίηση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 5090/2024), δόθηκε στους Εισαγγελείς η πρωτοβουλία να εκκινούν τη διαδικασία, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητά της.
Η ποινική διαταγή
Παράλληλα, ο θεσμός της ποινικής διαταγής εφαρμόζεται σε πλημμελήματα μικρότερης απαξίας. Δίνει τη δυνατότητα στον εισαγγελέα να ζητήσει την επιβολή μειωμένης ποινής χωρίς την πλήρη διεξαγωγή δίκης, με δυνατότητα του κατηγορουμένου να προβάλει αντιρρήσεις. Ο θεσμός αυτός, ευρέως διαδεδομένος και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εξυπηρετεί τον ίδιο στόχο: πιο γρήγορη και ορθολογική απονομή δικαιοσύνης.
Η πρακτική σημασία για τους διαδίκους
Οι διαδικασίες αυτές δεν αποτελούν απλώς μια «παράκαμψη» της τακτικής διαδικασίας, αλλά δίνουν τη δυνατότητα για ουσιαστική και ταχεία επίλυση διαφορών, με σεβασμό τόσο στα δικαιώματα του κατηγορουμένου όσο και στην ανάγκη αποκατάστασης του παθόντος. Ιδίως σε περιπτώσεις όπου υπάρχει δυνατότητα συμβιβαστικής διευθέτησης, τα οφέλη είναι εμφανή: λιγότερη ταλαιπωρία, εξοικονόμηση χρόνου και δαπανών, αλλά και ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης.
Η εμπειρία του γραφείου μας
Το δικηγορικό μας γραφείο έχει αναλάβει υποθέσεις που υπήχθησαν σε διαδικασίες ποινικής διαπραγμάτευσης και ποινικής συνδιαλλαγής, με εξαιρετικά αποτελέσματα για τους εντολείς μας. Η πρακτική εμπειρία μας δείχνει ότι, όταν αξιοποιούνται σωστά, οι θεσμοί αυτοί μπορούν να οδηγήσουν σε λύσεις δίκαιες και αποτελεσματικές, αποφεύγοντας την πολυετή αναμονή της τακτικής δικαστικής διαδικασίας.
